Θέσεις και Προτάσεις της 50και Ελλάς για την Γήρανση στην Ελλάδα 2023-2025

Το Όραμά μας

Στοχεύουμε σε μια ελληνική κοινωνία φιλική για όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, χωρίς διακρίσεις ή αποκλεισμούς και σε μια θετική οπτική και στάση όλων των γενεών απέναντι στο «μεγαλώνω και γερνώ».

Οι Θέσεις μας

Ανθρώπινα δικαιώματα: Η 50και Ελλάς υπερασπίζεται τα δικαιώματα των ηλικιωμένων και γενικότερα των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας σε όλους τους τομείς, με στόχο μια πιο δίκαιη κοινωνία για όλες τις ηλικίες. Η προϋπόθεση για να πετύχουμε την προάσπιση αυτών των δικαιωμάτων είναι η ύπαρξη ενός πιο δίκαιου, σαφούς και βιώσιμου Δημόσιου Πλαισίου για την καταπολέμηση των υφιστάμενων ανισοτήτων και των διακρίσεων που σχετίζονται με την ηλικία, δηλαδή μεγαλύτερη επένδυση στα Δημόσια Συστήματα Υγείας, Φροντίδας, Εκπαίδευσης και άλλες Κρατικές Δομές. (Διαβάστε περισσότερα)

Η 50και Ελλάς σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών και ειδικότερα των πολιτών μεγαλύτερης ηλικίας και ηλικιωμένων, έχοντας ως σημεία αναφοράς:

  • Το Ελληνικό Σύνταγμα1
  • Τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ειδικότερα το άρθρο 25 περί δικαιωμάτων των ηλικιωμένων2
  • Την Ευρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών3
  • Τις συνεισφορές της 50και Ελλάς στο Ανοιχτό Σχέδιο της Μόνιμης Ομάδας Εργασίας για τη Γήρανση του ΟΗΕ (Open Ended Working Group-OEWG) και στο Διεθνές Σχέδιο Δράσης της Μαδρίτης για τη Γήρανση (ΜIPAA+20) της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE)4, που κατέληξε στην Υπουργική Διακήρυξη την οποία υπέγραψαν όλες οι συμμετέχουσες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας (Ιούνιος 2022)5.
  • Την Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Φροντίδα 20226

[1] Ελληνικό Σύνταγμα
[2] Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
[3] Ευρωπαϊκή Χάρτα Δικαιωμάτων των Ασθενών
[4] Διεθνές Σχέδιο Δράσης της Μαδρίτης για τη Γήρανση (ΜIPAA+20) της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη (UNECE)
[5]  Υπουργική Διακήρυξη της Ρώμης 2022 «Ένας Βιώσιμος Κόσμος για όλες τις Ηλικίες: Συνένωση Δυνάμεων για Αλληλεγγύη και Ίσες Ευκαιρίες σε όλη τη Ζωή»
[6]  Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Φροντίδα 2022

Πλάνο διεκδίκησης δικαιωμάτων 2023 – 2025

Α. ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΧΑΡΑΞΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Α1. Οριζόντιος τομέας: Θεσμοθέτηση Εθνικού Σχεδίου Δικαιωμάτων για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και τρίτης ηλικίας

H πρώτη προτεραιότητα που θέτει η 50και Ελλάς στις διεκδικήσεις της για τα έτη 2023-2025 είναι η θεσμοθέτηση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης Δικαιωμάτων για τα Άτομα Μεγαλύτερης Ηλικίας, όπως αντιστοίχως έχει γίνει σε άλλες πληθυσμιακές ομάδες π.χ. ΑΜΕΑ7 και όπως προτείνεται στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Φροντίδα 2022. (Διαβάστε περισσότερα)

Το εθνικό σχέδιο δράσης δικαιωμάτων για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας θα αποτελέσει μια ενιαία ομπρέλα πολιτικής δράσης, από όλα τα Υπουργεία που ευλόγως εμπλέκονται, σύμφωνα με τις αρμοδιότητές τους, στην ιδιαίτερη μέριμνα που το κράτος οφείλει στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και στα άτομα τρίτης ηλικίας.

Αυτό το κείμενο θα αποτελεί πρότυπο χάραξης στρατηγικής, λαμβάνοντας υπόψιν και αλληλοεπιδρώντας με το εθνικό και ευρωπαϊκό/ διεθνές δίκαιο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Θα επεκτείνεται στην μέριμνα και στα δικαιώματα των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και δεν θα περιορίζεται στα μέτρα και το όραμα για την αναστροφή της γήρανσης του πληθυσμού, όπως π.χ. τα μέτρα στήριξης της τεκνοποίησης.


[7] Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

A2. Οριζόντιος τομέας: Θεσμοθέτηση ρόλου φροντιστών

Σύμφωνα με το νέο εργασιακό νόμο 4808/2021, που αφορά στους οικογενειακούς φροντιστές, ο οποίος προσαρμόζει την ελληνική νομοθεσία στην Οδηγία (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 «σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές και την κατάργηση της οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου», θεσμοθετείται ο ρόλος και η θέση των φροντιστών ΑΜΕΑ θεσπίζοντας δικαιώματα για την άδεια φροντιστή και ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για τους γονείς και φροντιστές.

Α3. Οριζόντιος τομέας: Ίδρυση Εθνικού ή Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Τρίτης Ηλικίας

Τα τελευταία χρόνια έχουν ιδρυθεί δομές για να καλύψουν τις ανάγκες παρακολούθησης και αξιολόγησης πολιτικών, διαφόρων ευπαθών ομάδων, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα Περιφερειακά Παρατηρητήρια Κοινωνικής Ένταξης, το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Άνοια - Νόσο Alzheimer (ΦΕΚ 270Α -24/12/2014– νόμος 4316), τους Περιφερειακούς Μηχανισμούς για τη διάγνωση αναγκών της Αγοράς Εργασίας, τα Περιφερειακά Παρατηρητήρια Βιώσιμης Τουριστικής Ανάπτυξης. Είναι αξιοσημείωτη η έλλειψη δομών που σχετίζονται με τους ηλικιωμένους και τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Β. ΚΑΘΕΤΟΙ ΑΞΟΝΕΣ ΧΑΡΑΞΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Β1. Τομέας Υγείας: Δικαίωμα στην ασφαλή και ποιοτική παροχή υπηρεσιών υγείας

ΣΤΟΧΟΣ: Η προώθηση της Υγιούς και Ενεργής Γήρανσης και αύξηση του Υγιούς Προσδόκιμου Ζωής (δηλαδή τα χρόνια που ζούμε σε καλή κατάσταση υγείας), το οποίο μειώνεται αισθητά τα τελευταία 20 χρόνια 8. (Διαβάστε περισσότερα)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Διασφάλιση του δικαιώματος της ίσης πρόσβασης στο Δημόσιο Σύστημα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Φροντίδας Υγείας, με έμφαση στην προώθηση και προαγωγή της υγείας, στην πρόληψη ασθενειών και αναπηριών και στην αποκατάσταση.
  • Επένδυση στο ΕΣΥ με αύξηση των οικονομικών πόρων και αύξηση του υγειονομικού προσωπικού (ιδίως νοσηλευτών) σε επαρκείς αριθμούς και καλύτερους μισθούς, για την σωστή λειτουργία του συστήματος.
  • Υποστήριξη της χρήσης ΤΠΕ (Τεχνολογία Πληροφοριών και Επικοινωνιών) /ΑΙ (Τεχνητή Νοημοσύνη) στο προσωπικό, στους ηλικιωμένους και στους φροντιστές για την προώθηση της ολοκληρωμένης και καλύτερης φροντίδας στο σπίτι (integrated care).
  • Αναγνώριση της Γηριατρικής και της Γεροντολογίας ως ειδικότητες ή ως εξειδίκευση στην Ελλάδα.
  • Ανάπτυξη πρωτοκόλλων και κινήτρων για τους επαγγελματίες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) με στόχο την πρόληψη και προαγωγή της υγείας των ηλικιωμένων και των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας.
  • Ανάπτυξη ενδιάμεσων δομών και υπηρεσιών για την υγιή και ενεργό γήρανση, π.χ. υπηρεσίες κατ’ οίκον παρέμβασης εξειδικευμένες σε ειδικές ομάδες του πληθυσμού, όπως οι καταγματίες, οι ογκολογικοί ασθενείς και τα κέντρα υγιούς γήρανσης.

[8] Hellenic Republic Report on Implementation of the Madrid International Plan of Action on Ageing 2018-2022

Β2. Τομέας Φροντίδας: Δικαίωμα στην ίση πρόσβαση στην μακροχρόνια φροντίδα υγείας

ΣΤΟΧΟΣ: Η εξασφάλιση ίσης πρόσβασης στη ποιοτική φροντίδα των ηλικιωμένων και στη στήριξη των φροντιστών τους. (Διαβάστε περισσότερα)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Δικαίωμα των ηλικιωμένων για πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας κατ’ οίκον ή σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας, με βάση τις ανάγκες τους για φροντίδα και υποστήριξη.
  • Αναγνώριση και θεσμοθέτηση του ρόλου των άτυπων – οικογενειακών φροντιστών ηλικιωμένων από το Κράτος, με σύμβαση εργασίας, κοινωνική ασφάλεια και ορθές συνθήκες εργασίας.
  • Δημιουργία οργανωμένου πλαισίου κατάρτισης και αναγνωρισμένου Διπλώματος στην Φροντίδα Ηλικιωμένων για την σωστή ποιοτική φροντίδα στο σπίτι και σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΜΦΗ).
  • Δικαίωμα πρόσβασης σε εξατομικευμένες θεραπείες και σε εξατομικευμένα πλάνα φροντίδας.
  • Επέκταση του εύρους υφιστάμενων υπηρεσιών (π.χ. ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ και Βοήθεια-στο-Σπίτι) και δημιουργία νέων ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών και κατ’ οίκον φροντίδας.
  • Ανάπτυξη ενδιάμεσων δομών και υπηρεσιών φροντίδας: ανακουφιστικής φροντίδας, διαχείρισης του πόνου και φροντίδας στο τέλος της ζωής.

Β3. Τομέας Απασχόλησης: Δικαίωμα στην ίση μεταχείριση στην απασχόληση

ΣΤΟΧΟΣ: Ενσωμάτωση της διάστασης της γήρανσης στην απασχόληση για την προώθηση μιας κοινωνίας για όλες τις ηλικίες. (Διαβάστε περισσότερα)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Αύξηση των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας (50+ ) στην αγορά εργασίας.
  • Βελτίωση της απασχολησιμότητας ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, με την ενίσχυση της προσβασιμότητας στην επαγγελματική κατάρτιση, με αναβάθμιση και ενίσχυση δεξιοτήτων, για να είναι πιο ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας.
  • Θεσμοθετημένη εξασφάλιση ίσων ευκαιριών συμμετοχής για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας, ιδιαιτέρως των ατόμων 50+ και κυρίως των γυναικών, με ποσόστωση.
  • Ενθάρρυνση και αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας μετά την συνταξιοδότηση, με στόχο την κάλυψη θέσεων εργασίας, την αυτό-απασχόληση και το mentoring και την μερική και εποχιακή απασχόληση των συνταξιούχων, χωρίς όριο ηλικίας.

Β4. Τομέας τεχνολογίας, έρευνας και εκπαίδευσης: Δικαίωμα στην καινοτομία, έρευνα και δια βίου μάθηση

ΣΤΟΧΟΣ: Ο σχεδιασμός, η δημιουργία και η πρόσβαση σε καινοτόμες υπηρεσίες προσαρμοσμένες για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, όπως π.χ. υγεία, τουρισμός, μεταφορά, περιβάλλον, απασχόληση, εκπαίδευση και παροχή φροντίδας. (Διαβάστε περισσότερα)

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Δημιουργία Εθνικού / Περιφερειακών Παρατηρητηρίων Τρίτης Ηλικίας (Γήρανση, Υγιής και Ενεργός Γήρανση, Απασχόληση κλπ.), για συλλογή πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων σχετικά με τις δημογραφικές, γεωγραφικές, οικονομικές και κοινωνικές ανάγκες των ηλικιωμένων και των φροντιστών τους.
  • Δικαίωμα πρόσβασης στην έρευνα και σε εξατομικευμένα πλάνα απασχόλησης.
  • Ίση πρόσβαση στην δια βίου μάθηση μέσω ειδικών προγραμμάτων για συνταξιούχους (κατάρτιση, εκμάθηση νέων δεξιοτήτων και γνώσεων, αναβάθμιση γνώσεων).
  • Παρακολούθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων χρήσης ψηφιακών εργαλείων για την ένταξη και την ευχερή αξιοποίηση στην καθημερινότητα των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας.
  • Υποστήριξη δράσεων για την ενθάρρυνση της ψηφιακής γνώσης και χρήσης από όλο το προσωπικό υγείας και φροντίδας που μπορεί να βοηθήσει στην ολοκληρωμένη και καλύτερη διαχείριση της περίθαλψης.
  • Κέντρα παροχής εξυπηρέτησης, ενημέρωσης, υποστήριξης και κατάρτισης για τους άτυπους φροντιστές σε κάθε δήμο.

Β5. Τομέας προσβασιμότητας, περιβάλλοντος και τουρισμού

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (UNCRPD)9 του 2006 έθεσε τα θεμέλια για δράσεις των εθνικών κυβερνήσεων για την εφαρμογή μέτρων που θα καταστήσουν το περιβάλλον, τα αγαθά και τις υπηρεσίες προσβάσιμα σε όλα τα άτομα με ποικίλες αναπηρίες. Αυτό καλύπτει τους ηλικιωμένους, πολλοί από τους οποίους έχουν αναπηρίες που σχετίζονται με την ηλικία. (Διαβάστε περισσότερα)

Η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Προσβάσιμα Προϊόντα και Υπηρεσίες (2019)10 τονίζει περαιτέρω τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μέλη πρέπει να ενεργούν για να διασφαλίσουν τα ίσα δικαιώματα όλων των πολιτών τους στην πρόσβαση στο περιβάλλον τους.

ΣΤΟΧΟΣ: Η εφαρμογή της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Δημιουργία Εθνικού / Περιφερειακών Παρατηρητηρίων Τρίτης Ηλικίας για συλλογή πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων, που θα παρακολουθήσουν την προσβασιμότητα του περιβάλλοντος, των υπηρεσιών και των προϊόντων.
  • Συνεργασία του δημόσιου τομέα, με τις οργανώσεις ΑΜΕΑ, για την παρακολούθηση των μέτρων και σχεδίων προσβασιμότητας, σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, με τακτική αξιολόγηση της εφαρμογής τους, μέσω διαβούλευσης με τους ηλικιωμένους και ΑΜΕΑ σε όλα τα στάδια.

[9]  Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία
[10]  European accessibility act – Employment, Social Affairs & Inclusion

Ένθετο: Ασημένιος Τουρισμός

ΣΤΟΧΟΣ: Ο συνεχώς αυξανόμενος αριθμός των ηλικιωμένων Ελλήνων και ξένων τουριστών απαιτεί στοχευμένα μέτρα για την προώθηση της προσβασιμότητας, την ενθάρρυνση της υγιούς και ενεργού γήρανσης και την αποφυγή κακοπροαίρετων ηλικιακών συμπεριφορών. (Διαβάστε περισσότερα)

Αυτό προϋποθέτει τόσο ο τοπικός τουρισμός και η απασχόληση, όσο και οι αρμόδιοι φορείς π.χ. επιχειρήσεις, εκπαιδευτικά ιδρύματα, φορείς εργαζομένων κλπ, να αναλάβουν κατάλληλους πρακτικούς τρόπους που προωθούν την βιώσιμη ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην Ελλάδα.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗΣ

  • Συστηματική και περιοδική έρευνα αγοράς των τουριστών μεγαλύτερης ηλικίας με ειδική έμφαση στην προσβασιμότητα, στην διερεύνηση της τουριστικής εμπειρίας και των επιθυμιών τους.
  • Βοήθεια στην ανάπτυξη της τοπικής και περιφερειακής κατάρτισης στους εργαζόμενους του τουριστικού κλάδου (συμπεριλαμβανομένου του ιαματικού τουρισμού), για την δημιουργία επιχειρηματικής συνείδησης, με εκπαίδευση και ενημέρωση για τα χαρακτηριστικά των ασημένιων τουριστών και πως να αποφύγουν στερεοτυπικές συμπεριφορές.
  • Προώθηση συνεργιών μεταξύ φορέων και επιχειρήσεων σε τοπικό επίπεδο για την δημιουργία τουριστικής αλυσίδας και την συμβολή στη βελτίωση των age-friendly υποδομών, υπηρεσιών και προϊόντων σε τουριστικούς προορισμούς στην Ελλάδα.
  • Συμβολή στην καλύτερη διάχυση πληροφοριών στο διαδίκτυο και συγκεκριμένα μέσω υφιστάμενων εφαρμογών ταξιδίων, καθώς και ανάπτυξη νέων εφαρμογών (apps) και τεχνολογιών για τις ανάγκες της εκάστοτε περιοχής, με σκοπό την βελτίωση του ασημένιου τουριστικού προϊόντος στην Ελλάδα και την επέκταση της τουριστικής περιόδου.


Το Όραμα της 50ΚΑΙ ΕΛΛΑΣ δεν αλλάζει, μπορεί όμως να διευρυνθεί, αν οι συνθήκες το καλέσουν. Οι Θέσεις και το Πλάνο Διεκδικήσεων μπορεί να αναμορφωθούν, προσαρμοζόμενα στις νέες προκλήσεις που αναδύονται και αναλόγως με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα και το ισχύον δημοσιονομικό πλαίσιο.

Θέσεις και Προτάσεις της 50και Ελλάς για την Γήρανση στην Ελλάδα 2023-2025
Μετάβαση στο περιεχόμενο