Κέντρα Άνοιας, Κινητές Μονάδες και Φροντιστές γειτονιάς

Η πανδημία του κορονοϊού οδήγησε στην επιβράδυνση πολλών προγραμμάτων σε πάρα πολλούς τομείς. Ένα απο αυτά τα προγράμματα ήταν το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την άνοια και το Αλτσχάιμερ, που κατήρτισε το Υπουργείο Υγείας και η υφυπουργός Υγείας, αρμόδια για θέματα ψυχικής υγείας, Ζωή Ράπτη.  Έχοντας διανύσει μια δύσκολη περίοδο είμαστε πλέον στην ευχάριστη θέση να πούμε ότι οι δομές και οι υπηρεσίες που προέβλεπε το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την άνοια και το Αλτσχάιμερ, επανεκκινούνται με το νέο Σχέδιο Δράσης.

Τι προβλέπει όμως το νέο Σχέδιο Δράσης;  Προβλέπει τη δημιουργία Κέντρων Ηλικιωμένων για άτομα με άνοια και Αλτσχάιμερ, ξενώνες για ασθενείς με άνοια, Κινητές Μονάδες και υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας, δημιουργία μονάδων τελικού σταδίου άνοιας και Αλτσχάιμερ, παροχή κινήτρων σε συγγενείς, αλλά και τη δημιουργία του θεσμού του «φροντιστή γειτονιάς».

Για την υλοποίηση του σχεδίου, που δημοσιεύθηκε από το Υπουργείο Υγείας στις 16.05.2023, θα αξιοποιηθούν πόροι του Ταμείου Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, ενώ ως καταληκτική ημερομηνία ολοκλήρωσης ορίζεται το 2030.

Ποιούς επηρεάζει η άνοια και το Αλτσχάιμερ

Σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη, στη χώρα μας 160.000 άτομα πάσχουν από άνοια και 280.000 άτομα από ήπια νοητική διαταραχή που είναι προ-στάδιο της άνοιας. Ως εκ τούτου αν υπολογιστεί, πώς για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών – μελών της οικογένειας, η πάθηση αφορά άμεσα 1 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες. Από μία Ταχεία Αξιολόγηση προκύπτει ότι στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου δύο εκατομμύρια ηλικιωμένοι και λιγότεροι από 20.000 ζουν σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων. Ένα απο τα συνηθέστερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι η κατάθλιψη, το ντελίριο, η διπολική διαταραχή, οι αγχώδεις διαταραχές, η σχιζοφρένεια και η ψύχωση, η άνοια, η τάση αυτοκτονίας, η κατάχρηση αλκοόλ καθώς καθώς και η εξάρτηση απο άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες.

Υπάρχουν ενδείξεις, πάντως, ότι η απουσία εξειδικευμένων υπηρεσιών συμβάλλει σε δυσμενή αποτελέσματα, όπως υψηλότερα ποσοστά νοσηλείας ηλικιωμένων με άνοια και Αλτσχάιμερ, ή με κατάθλιψη και ευκολότερη είσοδο σε μακροχρόνια ιδρυματική φροντίδα. Η δημόσια χρηματοδότηση καλύπτει τη φαρμακευτική αγωγή για την άνοια, καθώς και τις δαπάνες για τις επισκέψεις σε δημόσιες υπηρεσίες υγείας. Ωστόσο, οι περισσότεροι πολίτες επιλέγουν να στραφούν σε ιδιώτες ιατρούς και να κάνουν άμεσες πληρωμές. Επίσης, δεν πρέπει να παραμελούνται και οι ανάγκες των φροντιστών των ηλικιωμένων με άνοια σε διαφορετικούς χώρους, όπως στην κατ’οίκον φροντίδα, στα Νοσοκομεία, τις Πρωτοβάθμιες δομές, τις μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων κ.α.

Η αντιμετώπιση της άνοιας μέσα στην πανδημία

Κατά την διάρκεια της πανδημίας και ιδίως στα πρώτα κύματα παρατηρήθηκε κατακόρυφη αύξηση εισαγωγών σε ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων ηλικιωμένων με γηριατρική κατάθλιψη, τάσης αυτοκτονίας, ντελίριο αλλά και νευρό-ψυχιατρικά συμπτώματα στο πλαίσιο άνοιας. Το ίδιο διάστημα, ωστόσο, ξεκίνησε η υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης της τρίτης ηλικίας για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ψυχικών διαταραχών, με έμφαση την κατάθλιψη που αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης της άνοιας. Η δράση υλοποιείται από το Αιγινήτειο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, και απευθύνεται σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μας με ελλιπή πρόσβαση σε Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας ηλικιωμένων.

Η πιλοτική φάση ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2021 με νησιωτικές περιοχές, όπως η Τήνος, η Σύρος και η Άνδρος, καθώς και σε άλλες απομακρυσμένες περιοχές, όπως ο Έβρος και η Ξάνθη. Επιπρόσθετα τον Φεβρουάριο του 2021 ξεκίνησε η λειτουργία της τηλεφωνικής Γραμμής Βοήθειας για την Άνοια (1102) σε συνεργασία με ΑμΚΕ που δραστηριοποιούνται στην υποστήριξη ασθενών με άνοια. Η γραμμή πλαισιώνεται από εξειδικευμένους σύμβουλους / επαγγελματίες υγείας, γιατρούς νευρολόγους και ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς οι οποίοι παρέχουν άμεσα ενημέρωση, καθοδήγηση, συμβουλές και διασύνδεση με υπηρεσίες.

Απευθύνεται σε άτομα με προβλήματα μνήμης, φροντιστές, οικογένειες και φίλους ατόμων με άνοια, Επαγγελματίες Υγείας αλλά και οποιονδήποτε από τον γενικό πληθυσμό που θέλει να λάβει πληροφορίες για ζητήματα σχετικά με την άνοια.

Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Οι προτάσεις του Σχεδίου Δράσης για την Άνοια και το Αλτσχάιμερ, περιλαμβάνουν αναλυτικά τα εξής:

α) Δομές

• Ολοκλήρωση δικτύου Κέντρων Ηλικιωμένων για άτομα με άνοια σε όλες τις πόλεις της Ελλάδος με πληθυσμό άνω των 10.000. Ίδρυση και λειτουργία ανά Τομέα Ψυχικής Υγείας κατ’ ελάχιστον ενός Κέντρου Ηλικιωμένων για την Άνοια.
• Ίδρυση και λειτουργία, ανά δύο Τομείς Ψυχικής Υγείας ενός ξενώνα για ανοϊκούς ασθενείς.
• Δημιουργία Κινητών Μονάδων και υπηρεσιών κατ’οίκον φροντίδας για την υποστήριξη των ασθενών και των οικογενειών σε όλες τις Περιφερειακές Ενότητες της Ελλάδας.
• Δημιουργία μονάδων τελικού σταδίου άνοιας σε ικανό αριθμό ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των περιοχών της χώρας.

β) Δράσεις

• Ολοκληρωμένη Παρέμβαση Ψυχογηριατρικής Υποστήριξης που θα χρησιμοποιεί e-υπηρεσίες.
• Δημιουργία ειδικών πρωτοκόλλων εξέτασης και νοσηλείας για άτομα με άνοια.
• Θέσπιση επιδόματος φιλοξενίας σε στεγαστική δομή ανάλογο με το στάδιο της άνοιας.
• Ενίσχυση της φροντίδας ατόμων που έχουν μεγαλύτερη/διαφορετική ανάγκη φροντίδας μέσω τρίτων. Παροχή κινήτρων σε φροντιστές γειτονιάς.
• Παροχή κινήτρων σε συγγενείς να αναλάβουν την φροντίδα των δικών τους ανθρώπων, όπως οικονομική υποστήριξη, διευκόλυνση ωρών εργασίας ή και τηλε-εργασίας, υποστήριξη από κοινοτικές δομές με άμεση ανταπόκριση σε περίπτωση υποτροπής Κινητών Μονάδων διαχείρισης κρίσης και κατ’ οίκον θεραπείας).
• Τακτικός έλεγχος ατόμων τρίτης ηλικίας με νευροψυχιατρικά τεστ.
• Παροχή κινήτρων σε ηλικιωμένους να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες με ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για να παραμένουν σωματικά και πνευματικά υγιείς (απασχόληση σε καινοτόμες διασκεδαστικές δράσεις που ενισχύουν τις γνωστικές λειτουργίες).

γ) Προγράμματα

Διασύνδεση Ιατρείων Μνήμης και Κέντρων Ηλικιωμένων για άτομα με άνοια με τις δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, τα Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών και τα τμήματα των νοσοκομείων και τις υπηρεσίες στην κοινότητα με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων.

• Ανάπτυξη εξειδικευμένων προγραμμάτων τηλεϊατρικής για την άνοια.
• Εκπαίδευση και επιμόρφωση επαγγελματιών υγείας
• Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδα Ψυχικής Υγείας για την Τρίτη ηλικία (Κέντρα Ψυχικής Υγείας) στην κοινότητα.

ΠΗΓΗ
NEWSIT